Telif hakkı nedir ve telif hakları yasası hakkında neleri bilmek gerekiyor?

Haydi başlayalım!

[video]

Telif hakkı

Telif hakkı, orijinal bir sanat eserinin sahibine, başkalarının bu eserle belirli şeyleri yapmasını engelleme hakkı veren bir fikri mülkiyet biçimidir. Telif hakına konu eserler arasında müzik, resim, çizim, roman, TV dizisi, sinema filmi, bilgisayar kodu ve başka pek çok yaratıcı eser sayılabilir. Telif hakkı yasaları eser yaratıcılarının haklarını korumak için tasarlanmıştır ve eser sahiplerine (ve telif haklarını devrettikleri kişilere) yaratıcı eserlerinin başkalarınca kullanımı üzerinde kontrol sağlar.

Telif hakkıyla korunan bir eseri, sadece hak sahibinin münhasıran yapabileceği biçimlerden birinde kullanırsanız (yani eseri kopyalama, bu kopyaları başkalarına dağıtma, eseri kamuya açık şekilde sergileme, yayınlama veya icra etme ve benzeri eylemlerde bulunursanız) ve bunu yaparken telif hakkı sahibinden izniniz veya yasaların sağladığı bir hakkınız yoksa eser sahibinin telif hakkını ihlal ediyor olabilirsiniz ve bunun için size karşı telif hakkı ihlali nedeniyle dava açılabilir. Bu hakların tam niteliği ve kapsamı ülkeden ülkeye değişebildiği gibi, Twitch hizmetinin farklı kullanımları -örneğin, canlı yayın içeriği ile VOD veya klip oluşturma - farklı haklara konu olabilir.

DMCA

ABD’de yürürlükte olan DMCA (Dijital Binyıl Telif Hakkı Yasası), telif hakkı sahiplerine, Twitch gibi çevrimiçi servislerden, kullanıcıların buralarda yayınladığı veya buralara yüklediği içeriklerin haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle bunların kaldırılmasını talep etme yetkisi verir. Telif hakkı sahibi bu talebini ilgili servislere ihlal iddialarını içeren bildirimler yoluyla yapar ve bu bildirimlere “DMCA bildirimi” denir. Her ne kadar DMCA bir ABD yasası olsa da tüm dünyada yürürlükte olan benzer yasalar vardır. “DMCA” veya “DMCA bildirimi” terimleri tüm dünyadaki benzer kuralları ifade edecek şekilde basitlik açısından kullanılmaktadır ve Twitch’in DMCA İlkeleri de sadece ABD’dekileri değil tüm dünyadaki Twitch hesaplarını bağlar.

DMCA bildirimi

DMCA bildirimi, telif hakkı sahibinin (ve yetkili temsilcisinin) Twitch’e gönderdiği ve telif hakkını ihlal ettiğini düşündüğü içeriğin kaldırılmasını Twitch’ten istediği yayından kaldırma talebini ifade eden bir terimdir. 

SSS

Video oyunları telif hakkı ile korunan eserler midir?

Evet, video oyunları da genellikle telif hakkı yasalarıyla korunan yaratıcı eserlerdir. Oyun yayıncı ve geliştiricileri sıklıkla oyunlarının Twitch gibi servislerde yayınlanmasına izin verirler. Bu bilgiyi genellikle yayıncı veya geliştiricinin web sitesinde görebilirsiniz.

“Kamu malı” diye bir terim duymuştum. Bu nedir?

Telif hakları sonsuza kadar sürmez. Daha önce telif hakkına konu olan bir eser belli bir sürenin ardından (veya hak kaybı veya feragat gibi başka nedenlerle) “kamu malı” haline gelir. Üzerinde artık hiç kimsenin münhasır hakkının bulunmadığı bu eserleri isteyen herkes izinsiz olarak yasal bir şekilde kullanabilir veya bunlara referans verebilir. Ancak kamu malı olan eserlerin uyarlamaları veya müteakip kayıtları telif hakkı kapsamına girebilir. Örneğin, Jane Austen’ın Gurur ve Önyargı romanının film uyarlaması veya Beethoven’ın 5. Senfonisinin belirli bir orkestra tarafından kaydı telif hakkı kapsamındadır.

Kimler DMCA bildirimi gönderebilir?

Telif hakkı sahipleri ve onların yetkili temsilcileri (örneğin, fikri mülkiyetin hukukunu uygulamakla yetkili avukat veya satıcılar) DMCA bildirimi gönderebilir.

ABD’de yaşamıyorum. DMCA beni de kapsıyor mu?

DMCA İlkeleri tüm Twitch hesapları için geçerlidir. DMCA bir ABD yasası olsa da, pek çok ülkede benzer şekilde işleyen yasalar vardır. Bu yasalarda da Twitch gibi çevrimiçi hizmetlerin bildirim ve yayından kaldırma sistemi bulundurmaları zorunlu tutulmuştur. “DMCA” ve “DMCA bildirimi” terimleri genellikle benzer tüm yasaları ifade edecek şekilde kullanılmaktadır. Yani, yaşadığınız ülke fark etmeksizin bu eğitime dikkatinizi vermekte fayda vardır.